10 / 15
Σετ μεθόδων
Για να εισαγάγετε νέα θέματα στις εκπαιδευτικές ενότητες
Θεμελιώδεις παιδαγωγικές συμπεριφορές
Οι μαθητευόμενοι έχουν διαφορετικό υπόβαθρο γνώσεων και διαφορετικές εμπειρίες επί των θεμάτων Cybermobbing, Sexting, Grooming, Posing κ.α.
Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να προετοιμάζετε τις πληροφορίες και το υλικό του σεμιναρίου έτσι, ώστε να αγγίζει τα παιδιά και τους εφήβους σε ένα επίπεδο, όσο το δυνατόν πιο εύκολο και προσανατολισμένο στη δράση, όπου όλοι μαζί θα είναι σε θέση να αυτοσχεδιάζουν. Αφηρημένες δομές ή ένα υπερφορτωμένο περιεχόμενο δεν επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, γιατί συνήθως οδηγούν σε αποθάρρυνση, αντίσταση και πρόκληση εμποδίων στον εκπαιδευτή, ήδη από την αρχή. Ως εκ τούτου, τα παρακάτω σημεία πρέπει να τα λάβετε πάντοτε υπόψιν κατά τον σχεδιασμό των ενοτήτων της εκπαίδευσης αλλά και της εισαγωγής νέων θεματικών προς συζήτηση/ επεξεργασία (Palank 2012, σελ. 27 ... )
- Τι είναι για τους εκπαιδευόμενους πραγματικά (υπαρξιακά) σημαντικό;
- Τι είναι αυτό, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αποχωριστούν;
- Τι είναι περιττό;
- Πότε (σε ποιο επίπεδο) ξεκινώ να ενοχλούμαι με τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης; (αυτό το όριο δεν μου επιτρέπεται να το παραβιάσω)
Ως ιδιαίτερα βοηθητικοί στον σχεδιασμό των ενοτήτων αποδεικνύονται επίσης οι εύκολοι βασικοί κανόνες διδακτικής του Comenius, που οφείλετε να λάβετε υπόψιν:
- Από το κοντινό στο μακρινό
- Από το εύκολο στο δύσκολο
- Από το απλό στο σύνθετο
- Από το γνωστό στο άγνωστο
Εισαγωγή και εξέλιξη της εκπαίδευσης
Οι ιδιότητες της εισαγωγής στο εκπαιδευτικό σεμινάριο έχουν μεγάλη σημασία για την επιτυχή επεξεργασία ενός θέματος. Γι’αυτό πρέπει η εισαγωγή να εγείρει την περιέργεια των συμμετεχόντων, να τους τραβάει το ενδιαφέρον, να ενεργοποιεί τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους, αλλά και να τους δίνει πληροφορίες για τα επόμενα στάδια (σύγκρινε Μeyer 1994: 122). Πρέπει, ωστόσο, να προσέξετε η εισαγωγή σε μια ενότητα να μην επιτυγχάνεται με την παροχή κινήτρων. Γιατί αν εν συνεχεία οι προσδοκίες δεν ευοδωθούν, μπορεί να προκαλέσει αιφνίδια απογοήτευση, όπως επίσης και αντίσταση στη διάρκεια της υπόλοιπης διαδικασίας. Εξαιτίας αυτού, ταιριάζει η εξοικείωση με διαφορετικές μεθόδους, που η καθεμία θα αξιοποιείται ξεχωριστά στην εκάστοτε θεματική.
Ωστόσο, για την όλη εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι σημαντική μόνον η εισαγωγή σε μια εκπαιδευτική ενότητα. Και τα υπόλοιπα τμήματα της εκπαίδευσης απαιτούν συγκεκριμένο πλάνο, ώστε να προσλαμβάνουν “... έναν μεθοδικό θεμελιώδη ρυθμό ...” (Meyer 2002:
- Βήμα 1
- Κατά την εισαγωγή ο εκπαιδευτής πρέπει να φροντίζει ώστε να δίνει μια συνολική κατεύθυνση για το υπό επεξεργασία αντικείμενο του θέματος, του νοήματος ή του προβλήματος… Αυτό συχνά υποβάλλει έναν ηγετικό ρόλο στον εκπαιδευτή/ στην εκπαιδεύτρια.
- Βήμα 2
- Στη φάση ανάπτυξης πρέπει οι εκπαιδευόμενοι να αντιληφθούν τη συνάφεια του πράγματος, της ουσίας, του προβλήματος. Αυτό δεν επιτυγχάνεται χωρίς μέτρο στην ίδια δραστηριότητα. Εξ ου και αναλαμβάνετε έναν ηγετικό ρόλο.
- Βήμα 3
- Στη φάση εξαγωγής συμπερασμάτων οφείλετε να συνεννοηθείτε οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενους, τι βγήκε από τη δουλειά επί του θέματος όπως και πως θα προχωρήσει η δουλειά στα επόμενα βήματα. Πέρα από αυτό πρέπει να ασκηθούν οι άρτι αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες και σε κάθε περίπτωση να εφαρμοστούν στην πράξη. Αυτό προϋποθέτει την από κοινού διαχείριση του σεμιναρίου από τον εκπαιδευτή και τον εκπαιδευόμενο.
Πηγές Kiper, H./ Meyer, H. / Topsch, W.: Einführung in die Schulpädagogik. Berlin 2002, S. 109-121
Μέθοδοι και μορφές για την εισαγωγή μιας νέας θεματικής
Υπάρχουν διαφορετικές δίοδοι για την ένταξη ενός θέματος στην ομαδική συζήτηση, ανάλογα με το αντικείμενό του. Μια από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις είναι, ωστόσο, πριν την οργάνωση της ενότητας να έρθετε σε αντιπαραβολή με την στοχευμένη ομάδα. Άπαξ και αυτό έχει ολοκληρωθεί, μπορούν να γίνουν περαιτέρω προγραμματισμοί και προετοιμασίες. Στο εξής, θα παρουσιαστούν ορισμένες ενεργητικές μέθοδοι μετάβασης. Μπορείτε για κάθε μέθοδο της επιλογής σας, να διαλέξετε τη μελέτη μιας περίπτωσης μαζί με το επίκεντρο του ενδιαφέροντος (περισσότερεες πληροφορίες στο: .... ).
Το κολλάζ είναι ένας δημιουργικό τρόπος για να εντάξετε μια νέα θεματική. Πριν την ενασχόληση με το κολλάζ δώστε στους συμμετέχοντες (παιδιά και εφήβους) σύντομες πληροφορίες σχετικά με το Cyberbullying (εισήγηση του εκπαιδευτή/ της εκπαιδεύτριας διάρκειας το πολύ δέκα λεπτών):
- Τι είναι το cyberbullying
- Ποιόν αφορά το cyberbullying;
- Πως λαμβάνει χώρα το Cyberbullying;
- Πού έγκεινται οι κίνδυνοι;
Οδηγία
- Στο επόμενο στάδιο, οι συμμετέχοντες (αν προκύπτει αυτή η ανάγκη) θα ενημερωθούν σχετικά με τη μέθοδο του κολλάζ (κόψιμο εικόνων και τίτλων από εικονογραφημένα έντυπα, εφημερίδες και περιοδικών, όπως και ακολούθως μορφές από εικόνες).
- Μετά θα σχηματιστούν μικρές ομάδες (4 με 6 συμμετέχοντες), οι οποίες εν συνεχεία θα αποπερατώσουν ένα κολλάζ επί ενός συγκεκριμένου θέματος/ προβλήματος.
- Μετά την ολοκλήρωση του κολλάζ πρέπει να πραγματοποιηθεί στους κόλπους των μικρών ομάδων μια σύντομη συζήτηση, στην οποία τα μέλη θα μοιραστούν προτάσεις, συναισθήματα και κίνητρα σχετικά με τη μορφή του κολλάζ, που δημιούργησαν από κοινού. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να αιχμαλωτίσετε την ατμόσφαιρα που επικρατεί αναφορικά με τη θεματική και να ωθήσετε ταυτόχρονα τους συμμετέχοντες σε περισυλλογή.
- Επισήμανση: Προσέξτε στον γύρο των συζητήσεων, ώστε παράλληλα με την επεξήγηση όρων, να συζητήσετε με τους νεαρούς τις πιθανές αιτίες και επιπτώσεις του φαινομένου.
- Τα έτοιμα κολλάζ πρέπει εν συνεχεία να κρεμαστούν σε σημείο της αίθουσας (π.χ.), όπου να είναι ορατά σε όλους.
Το απαραίτητο υλικό διαμορφώνεται ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το μέγεθος των ομάδων που έχουν στο μεταξύ σχηματιστεί:
Ρεπορτάζ από εφημερίδα- παράδειγμα για Sexting
Όλοι οι συμμετέχοντες παίρνουν ένα άρθρο εφημερίδας ( ), όπου περιγράφεται ένα περιστατικό Sexting. Ο καθένας έχει καθήκον, να διαβάσει μόνος του σε προκαθορισμένο χρόνο το άρθρο. Μετά ξεκινάει μια ομαδική συζήτηση που διευθύνουν οι συμμετέχοντες και αναλύονται τα διάφορα κομμάτια του άρθρου. Οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους επί συγκεκριμένων πτυχών του θέματος (παρασκήνια, γνώμες, εμπειρίες).
Οδηγία:
Να προσέχετε μιλώντας στην ομήγυρη, πέραν από τη διευκρίνιση των όρων, να συζητήσετε με τους εφήβους τις αιτίες και συνέπειες του φαινομένου.
Το απαραίτητο υλικό διαμορφώνεται ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το μέγεθος των ομάδων που έχουν στο μεταξύ σχηματιστεί:
- Άρθρα εφημερίδας/ Παραδείγματα περιπτώσεων π.χ. από το Ideenpool
- Φωτοτυπίες των άρθρων από τις εφημερίδες
Brainwriting- Παράδειγμα Cybertalking
Στην αρχή του σεμιναρίου θα παρουσιαστεί ένα πλασματικό περιστατικό (....) του Cybertalking από την οπτική του πληγέντος. (Κείμενο στο προτζέκτορ, βίντεο ή άλλο μέσο). Στη συνέχεια, λαμβάνουν όλοι οι συμμετέχοντες μια άσπρη κόλλα χαρτί (Α4).
Οδηγία
- Σε μια σφυγμομέτρηση εκ μέρους του εκπαιδευτή (για παράδειγμα- ‘Ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες του Cybertalking”; “Πώς μπορεί κανείς να βοηθήσει ένα θύμα του Cybertlaking”; ή “Πώς μπορώ να αποτρέψω το Cybertalking”) αρχίζουν όλοι οι συμμετέχοντες, να σημειώνουν τις ιδέες τους με λέξεις- κλειδιά στο χαρτί τους.
- Μετά από πέντε λεπτά αφήνουν όλοι οι συμμετέχοντες το χαρτί τους στη μέση της αίθουσας σεμιναρίου. Τότε παίρνει ο ένας συμμετέχων το χαρτί του άλλου και διαβάζει γρήγορα τις ιδέες/ απόψεις, αφήνεται να επηρεαστεί και γράφει στο χαρτί αυτό περαιτέρω ιδέες ή αντίστοιχα αφορμές για προβληματισμό.
- Αυτό μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές.
- Στο τέλος, συγκεντρώνονται όλα τα αποτελέσματα στο πίνακα ή στο Flipchart και συζητούνται από κοινού.
Το απαραίτητο υλικό διαμορφώνεται ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το μέγεθος των ομάδων που έχουν στο μεταξύ σχηματιστεί:
- Άρθρα εφημερίδας/ Παραδείγματα περιπτώσεων π.χ. από το Ideenpool
- Ηλεκτρονικός υπολογιστής και προτζέκτορας
- Άσπρες κόλλες χαρτί Α4
Γραπτό εργαστήρι για το παράδειγμα του Grooming
Οι συμμετέχοντες λαμβάνουν πολύ λίγες πληροφορίες για το θέμα "Grooming". Για να μην διακινδυνεύσουμε την εξέλιξη της μεθόδου, οφείλουμε να μην υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες για το θέμα.
Οδηγία
- Όλοι η ομάδα χωρίζεται σε μικρές ομάδες (3-6 συμμετέχοντες).
- Κάθε μικρή ομάδα λαμβάνει μια μεγάλη κόλλα χαρτί (Flipchart) και ένα μεγάλο χρωματιστό μαρκαδοράκι.
- Η μικρές ομάδες μπορούν να εκφράσουν μόνον γραπτά στην κόλλα χαρτί. Εκεί πρέπει να σημειώνονται ακόμα και να ζωγραφίζονται με τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία περιστατικά, παρατηρήσεις, συνειρμοί, ερωτήσεις και αντερωτήσεις, απαντήσεις, σχέδια, βέλη, εικόνες, διαγράμματα, γραφικά κ.α.
- Μετά από 15 λεπτά θα παρακαλέσουμε τους συμμετέχοντες να παραδώσουν το πλακάτ τους σε αυτόν που πρόκειται να κάνει την εισήγηση. Αυτός παρουσιάζει τα πλακάτ των μικρών ομάδων στην ολομέλεια, σταχυολογώντας τις πιο σημαντικές δηλώσεις που έχουν γραφτεί της κάθε αφίσας.
Σύγκρινε με το “Επιλογή από Συλλογή Μεθόδων” (διατίθενται στο διαδίκτυο)
Το απαραίτητο υλικό διαμορφώνεται ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το μέγεθος των ομάδων που έχουν στο μεταξύ σχηματιστεί:
- Προετοιμασία για σύντομη εισαγωγή στο θέμα- βλέπε ορισμών
- Λευκό χαρτί σεμιναρίου π.χ.
- Μεγάλα μαρκαδοράκια/ στάμπιλο
Η μέθοδος Α-Β-Γ στο παράδειγμα Desnigration (Δυσφήμιση)
Αυτή η μέθοδος μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα και σε κατά μόνας επεξεργασία και σε ομαδική. Στην παρακάτω περιγραφή αναλύεται η μέθοδος, όταν εφαρμόζεται σε ομάδα.
Οι συμμετέχοντες τις εκπαίδευσης λαμβάνουν ένα κείμενο, στο οποίο περιγράφεται ένα φανταστικό περιστατικό από την οπτική του πληγέντος. (έκτασης περίπου μισής σελίδας Α4). Μετά οι συμμετέχοντες μοιράζονται σε μικρές ομάδες (των 3-4 ατόμων). Κάθε ομάδα παίρνει μια κόλλα χαρτί σεμιναρίου με περίγραμμα και ένα μεγάλο μαρκαδοράκι. Εν συνεχεία, πρέπει δίπλα στα αρχικά γράμματα που σχηματίζουν τη λέξη ΔΥΣΦΗΜΙΣΗ (Denigration), να γράψουν τα μέλη της ομάδας λέξεις που τους έρχονται συνειρμικά, κοινής αποδοχής από όλα τα μέλη.
Πρέπει να δίνεται σε κάθε ομάδα στο τέλος της άσκησης η δυνατότητα, να παρουσιάσουν και να αιτιολογήσουν στην ολομέλεια τουλάχιστον τρεις κοινούς συνειρμούς.
Το απαραίτητο υλικό διαμορφώνεται ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το μέγεθος των ομάδων που έχουν στο μεταξύ σχηματιστεί:
- Άρθρα εφημερίδας/ Παραδείγματα περιπτώσεων π.χ. από το Ideenpool
- Φωτοτυπίες της μελέτης της περίπτωσης
- Έτοιμες κόλλες χαρτί (βλέπε εικονικό παράδειγμα)
- Μεγάλα μαρκαδοράκια/ στάμπιλο
- D..epression
- E..lend
- N..ötigung
- I.........
- G.........
- R.........
- A.........
- T.........
- I.........
- O.........
- N.........
Πηγές
- Meyer, H. (1994): Unterrichtsmethoden. Band 2. Praxisband. Frankfurt a. M.: Scriptor
- Palank, F. (2012): Pädagogisches Handeln in der innerbetrieblichen Ausbildung, AMS: Linz
- Kiper, H./ Meyer, H. / Topsch, W. (2002): Einführung in die Schulpädagogik. Berlin